Nijkerk in de oorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was de Gelderse plaats Nijkerk een kleine, overwegend christelijke gemeenschap van ongeveer elfduizend inwoners. De bewoners buiten de vesting leefden vooral van de landbouw. In september 1944 werd Nijkerk geconfronteerd met een grote stroom vluchtelingen uit de omgeving van Arnhem, dat in september als gevolg van de geallieerde luchtlandingsoperatie Market Garden vrijwel onbewoonbaar was geworden. Veel burgers vluchtten, al dan niet door de Duitsers gedwongen, naar veiliger plaatsen. In de winter van 1944-1945 werd Nijkerk ook door duizenden mensen uit de grote steden aangedaan die op hongertocht waren. Op de drukste dagen kwamen dagelijks soms rond de 20.000 mensen door Nijkerk.

Maandenlang, voordat de oorlog in Nederland uitbrak, werden al plannen gemaakt hoe om te gaan met een aanval. Er werd een plan gemaakt om een eventuele Duitse opmars te belemmeren. Nijkerk, gelegen aan de belangrijke route naar het westen van het land, vormde onderdeel van dit plan. De stad moest in haar geheel worden geëvacueerd en de bevolking werd tijdelijk naar Harderwijk en Putten gebracht. In totaal werden ruim 10.000 mensen en 11.500 stuks vee geëvacueerd. Na de geslaagde evacuatie werd Nijkerk beschoten door het Nederlandse leger om de opmars van het Duitse leger te vertragen. Een kleine week later konden de mensen weer terug naar hun eigen huizen.