Serc

Bedrijven in Nijkerk door de jaren heen

Drukkerij Callenbach

Callenbach volgde aan De Klokkenberg te Nijmegen een opleiding voor onderwijzer, maar hij koos voor het boekenvak. In Nijkerk begon hij als boekhandelaar en boekbinder. Zijn eerste publicaties waren de preken van zijn vader, een vermaard dominee. Omdat de verkoop van boeken te weinig opbracht werden de inkomsten aangevuld met de verkoop van schriften en enveloppen. Callenbach was oprichter en leider van de plaatselijke zondagsschool en had contacten met de Engelse Sunday School Society. Bij dit werk bleek behoefte aan kinderboeken die aanvaardbaar waren in het strenge protestante milieu. Callenbach bracht toen de eerste kinderboeken op de markt. Om de markt voor Callenbachs boeken te vergroten moest het aanbod worden verbreed. Daarom werd begonnen met de uitgave van ‘verdichte verhalen’. Vanaf 1880 ontwikkelde de firma Callenbach zich tot de belangrijkste uitgever van protestant-christelijke kinderboeken. Het bedrijf bestond in die tijd uit een boekhandel, uitgeverij, drukkerij en boekbinderij. 

De drukkerij beschikte aanvankelijk uit twee ouderwetse handbediende drukpersen, waarop sinds 1867 ook de plaatselijke Nijkerksche Courant werd gedrukt. Deze drukkerij werd losgemaakt uit het bedrijf en kwam als Drukkerij C.C.Callenbach in 1890 onder leiding Callenbachs oudste zoon, Cornelis Carel (1865-1942). 

In 1882 werd een stoommachine in bedrijf genomen voor de boekbinderij. Callenbach verklaarde toen dat zijn boeken voor dezelfde prijs nu nog veel mooier werden.
De jongste zoon George Frans Callenbach kwam in 1887 in het bedrijf dat een uitgeverij, boekhandel en binderij omvatte. In het begin van de jaren dertig, de crisisjaren, kwam de uitgeverij bij gebrek aan liquide middelen in de problemen. Dankzij leningen van de drukkerij en Cornelis Carel Callenbach, een achterneef van Georg Frans, bleef de uitgeverij overeind.
In 1969 werd een nieuwe bedrijfsstructuur opgezet. De vroegere aandeelhouders werden aandeelhouder van de holding ‘Callenbach Beheer N.V.’ Deze holding beheerde de aandelen van de twee nieuwe N.V.’s: ‘Uitgeverij G.F. Callenbach N.V.’ en ‘Binderij Callenbach N.V.’. De directeuren van de holding waren commissaris van de uitgeverij en de binderij. In 1975 werd de uitgeverij verkocht aan Bosch & Keuning in Baarn en deze werd later weer overgenomen door een uitgeversconcern van christelijke signatuur: Kok te Kampen.